رسم تفنگ بازی در پنجشیر
ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت پنجشیر اخیراً مراسم ویژه تفنگ بازی و قرصک پنجشیر را در قریه «کرواشی» واقع ولسوالی رخه تدویر نمود که در آن از تلویزیون طلوع دعوت به عمل آمد تا گزارش خاصی از این مراسم در برنامه جدید خویش زیر عنوان «هی میدان - طی میدان» که توسط محترم مجیب الرحمان عارض پیش برده می شود، تهیه نماید.
در آغاز این مراسم، حدود بیشتر از 20 نفر از جوانان و مردان کهن سال از قریه کرواشی که از نیروی فزیکی خاصی برخوردار بودند به تفنگ بازی پرداخته و به تعقیب آن حلقه موسیقی محلی پنجشیر که موسوم به «قرصک پنجشیر» می باشد، برگزار گردید که جوانی از آن قریه به نام مصطفی با دسته موسیقی اش از مردمان آن محل، طور موفقانه ای آن را ثبت کرد. در اخیر این مراسم، عصریه ای از طرف باشندگان آن محل برای مهمانان تهیه دیده شده بود که مرکب از چندین نوع غذاهای محلی پنجشیر بود. غذاهایی که آن سفره تاریخی را رنگین نموده بودند، عبارت اند از: قُطَخی (نانی مشابه به بولانی که در داخل آن قروت تازه و نرم بوده و در بیشتر مناطق کوهستانی پنجشیر، مردم از آن صرف می کنند)، روغن زرد، توت، تلخان، انگور، سیب، ماست، نان خشک و غیره که سرکشیدن چندین گیلاس از روغن زرد توسط جوانان و برخی بزرگسالان آن منطقه جای تعجب برای مهمانان بود. رسم تفنگ بازی یکی از سنت های قدیمی پنجشیر می باشد که معمولاً در محافل عروسی به آن پرداخته می شود؛ البته در گذشته ها در خانه ای که پسر تولد می شد، برخی باشندگان پنجشیر به آن می پرداختند.
این سنت کهن با تفنگ های «دهن پر» ساخت کشور انگلستان مانند «دوبست»، «سه بست» و غیره طوری انجام می شود که حدود بیست نفر در آن اشتراک ورزیده و یکجا با نواختن «نی» حلقه ای از رقص دسته جمعی می سازند. در این رقص دسته جمعی در حالیکه با شور و هیجان خاصی پای می بردارند، تفنگ های پر از باروت خویش را به رمز مردانگی ته و بالا نموده و به هرطرف حرکت می دهند، و در هردوره همه با یک صدای «آمین» میل تفنگ های خویش را به داخل حلقه متوجه ساخته و فیر می کنند و زمانی به سوی هوا و گاهی هم به یک جهت خاص.
این رسم، مشابه به «اتن افغانی» بوده با این تفاوت که در
آن آهنگ نواخته می شود و در این «نی».
رسم تفنگ بازی چند سال پیش در یکی از جشن های انقلاب اسلامی در استدیوم ورزشی کابل در حالی انجام شد که رییس جمهور کرزی در آن اشتراک داشت.
قرصک پنجشیر، همان موسیقی محلی این ولایت می باشد که در مراسم عروسی و شرینی خوری به آن پرداخته می شود اما آوازخوانان محلی پنجشیر قبل از اینکه به قرصک بپردازند، با سبک خاصی که در آن از آلات موسیقی کار گرفته نمی شود،
نظم هایی را به خوانش می گیرند که حکایات عجیب و غریبی از گذشته می باشد.
به تعقیب آن، یک دوبیتی را با آواز بلند و دنباله دار به سبک ویژه ای زمزمه نموده که موسوم به «سنگردی» بوده و مرحوم نیلاب رحیمی در مجموعه خاصی حدود 400 سنگردی را جمع کرده است. در آخر سنگردی صدای طبل (سرباز و دایروی ای که از آن استفاده می شود)، آهسته آهسته بلند شده گویی برای شرکت کنندگان می فهماند که قرصک آغاز شد تا همه به کف زدن آماده شوند.
شرکت کنندگان مراسم، آواز خوان را با کف زدن همراهی نموده و گاهی به زانو برخاسته و آواز خوان در میان مجلس می نشیند تا بیشتر مورد پذیرایی قرار بگیرد.
در پنجشیر، بیشتر مردم نسبت به قرصک، علاقه مفرط به قصه هایی دارند که به نظم درآورده شده و گاهی دو آواز خوان در مقابل هم قرار گرفته و به شعر از یکدیگر سؤال و جواب می کنند